Skip to content

All content is available under the Open Government Licence v3.0, except where otherwise stated.

To view this licence, visit:
https://nationalarchives.gov.uk/doc/open-government-licence/version/3

or write to:
Information Policy Team,
The National Archives,
Kew,
London TW9 4DU

or email: psi@nationalarchives.gov.uk.

This publication is available at:
https://hmiprobation.justiceinspectorates.gov.uk.

© Crown copyright

Arolygiad o wasanaethau prawf yn Abertawe Castell-nedd Port Talbot

Published:

Rhagair (Back to top)

Canfu’r arolygiad o Uned Gyflenwi Prawf (PDU) Abertawe Castell-nedd Port Talbot dystiolaeth o arweinyddiaeth gref a thrawiadol, diwylliant cadarnhaol, ac ymrwymiad clir i ddysgu, datblygu a llesiant staff. Cydnabuwyd hyn drwy drefniadau llywodraethu cadarn, cryfderau mewn perthnasoedd partneriaeth, ac adborth gan staff ar draws pob gradd. Er mai dim ond ers mis Ionawr 2025 yr oedd pennaeth y gwasanaeth wedi bod yn y swydd, roedd ei hôl troed cadarnhaol wedi’i deimlo ar draws y PDU gan staff a phartneriaid. Hyrwyddodd y PDU brosiectau arloesol i sicrhau gwelliannau i bobl ar brawf a staff, ac roedd yn rhan ohonynt. Roedd yn braf gweld bod arweinwyr yn gallu dangos tystiolaeth o ganlyniadau cadarnhaol y mentrau a’r arloesiadau lleol hyn.

Roedd y PDU wedi profi heriau yn ystod y 12 mis diwethaf, gyda chyfraddau salwch staff uchel a swyddi gwag. Er gwaethaf hyn, ar draws ein harolygiadau gwaith achos, gwelsom rywfaint o waith addawol i ymgysylltu â phobl ar brawf a gwaith calonogol ar ymatal, yn enwedig yn ystod y camau asesu a chynllunio. Cafodd hyn ei yrru gan ddealltwriaeth glir o broffil llwyth achosion y PDU, gweithgarwch ymgysylltu rhagweithiol â phobl ar brawf (EPP), timau arbenigol sefydledig fel y tîm menywod, a threfniadau cydleoli cryf gyda darparwyr gwasanaeth.

Er bod arweinwyr wedi cymryd camau pendant i ganolbwyntio ar weithgarwch i gynyddu ansawdd ymarfer diogelu’r cyhoedd, y gwaith i gadw’r cyhoedd yn ddiogel oedd y maes ymarfer gwannaf ar draws ein holl safonau, yn gyson â chanfyddiadau ein holl arolygiadau PDU diweddar. Mewn sawl achos, nid oedd gwybodaeth hanfodol wedi’i chasglu gan y gwasanaethau cymdeithasol na’r heddlu ac roedd hyn yn gwanhau ymdrechion i gadw partneriaid a phlant yn ddiogel rhag ymddygiad camdriniol.

Fel y gwelwn yn rhy aml, pan dderbyniodd staff y PDU wybodaeth a oedd yn dynodi risg o niwed i ddioddefwyr gwirioneddol a phosibl, nid oeddent bob amser yn ei dilyn nac yn ei defnyddio’n effeithiol i asesu a rheoli risg. Cyfrannodd sawl ffactor pwysig at hyn, gan gynnwys prosesau a gweithdrefnau rhannu gwybodaeth aneffeithiol gyda gwasanaethau cymdeithasol plant a’r heddlu, grŵp ymarferwyr dibrofiad nad oedd eu hanghenion dysgu yn cael eu deall yn llawn, a goruchwyliaeth reoli aneffeithiol.

O ganlyniad i’n canfyddiadau, er gwaethaf y cynnydd cadarnhaol a wnaed mewn rhai meysydd, mae’r PDU wedi’i graddio fel ‘Angen gwelliant’ yn gyffredinol.

Er bod rhagor o waith i’w wneud i wella ansawdd y gwaith i gadw pobl yn ddiogel, mae gan y PDU y galluogwyr angenrheidiol ar waith i gyflawni darpariaeth gwasanaeth o ansawdd uchel. Nid oes gennyf unrhyw amheuaeth y gall y PDU adeiladu ar y canlyniadau hyn i barhau i wneud gwelliannau.

Martin Jones CBE 

Prif Arolygydd Prawf EF

Graddfeydd (Back to top)

Dechreuodd y gwaith maes ym mis Gorffennaf 2025Sgôr 4/21
Sgôr gyffredinolAngen gwella
  1. Trefniadau a gweithgarwch sefydliadol
P 1.1 ArweinyddiaethDa
P 1.2 StaffioAngen gwella
P 1.3 GwasanaethauAngen gwella
  1. Cyflenwi gwasanaeth
P 2.1 AsesuAnnigonol
P 2.2 CynllunioAnnigonol
P 2.3 Gweithredu a chyflenwiAnnigonol
P 2.4 AdolyguAnnigonol

Argymhellion (Back to top)

O ganlyniad i ganfyddiadau ein harolygiad, rydym wedi gwneud nifer o argymhellion yr ydym yn credu, os cânt eu gweithredu, y byddant yn cael effaith gadarnhaol ar ansawdd gwasanaethau prawf.

Dylai PDU Abertawe Castell-nedd Port Talbot:

  1. gwella ansawdd y gwaith i asesu, rheoli ac adolygu’r risg o niwed, gan sicrhau bod ymarferwyr yn cael mynediad at yr holl wybodaeth sydd ar gael ac yn ei defnyddio
  2. sicrhau bod goruchwyliaeth reoli effeithiol yn cael ei darparu i wella a chynnal ansawdd y gwaith gyda phobl ar brawf ac i gadw pobl yn ddiogel
  3. sicrhau bod gan bob ymarferydd ddealltwriaeth glir a chyson o ba mor aml, ac o dan ba amgylchiadau, y dylent gwblhau ymholiadau cam-drin domestig gyda’r heddlu, gan gynnwys y gwahaniaeth rhwng digwyddiadau adroddadwy ac ymholiadau’r heddlu
  4. gwneud trefniadau gyda’r heddlu a gwasanaethau plant i sicrhau bod digon o wybodaeth yn cael ei rhannu i nodi dioddefwyr gwirioneddol a phosibl yn gywir ac i lywio ansawdd asesu a rheoli pobl ar brawf 
  5. cynnal dadansoddiad dysgu i ddeall sgiliau a gwybodaeth y grŵp ymarferwyr a gweithredu system i sicrhau bod bylchau mewn dysgu yn cael eu llenwi
  6. datblygu hyder a sgiliau ymarferwyr wrth ddefnyddio chwilfrydedd proffesiynol a sgyrsiau heriol i nodi, dadansoddi, asesu, cynllunio ac ymateb i ddangosyddion risg yn effeithiol. 

Cefndir (Back to top)

Gwnaethom waith maes yn PDU Abertawe Castell-nedd Port Talbot dros gyfnod o bythefnos, gan ddechrau ar 28 Gorffennaf 2025. Fe wnaethom arolygu 39 o orchmynion cymunedol a 17 achos o ryddhau ar drwydded o’r ddalfa lle roedd dedfrydau a thrwyddedau wedi cychwyn yn ystod dwy wythnos ar wahân, rhwng 16 Rhagfyr a 22 Rhagfyr 2025[EE1]  a 06 Ionawr a 12 Ionawr 2025. Fe wnaethom hefyd gynnal 55 o gyfweliadau ag ymarferwyr prawf.

Mae’r PDU yn un o chwech o fewn rhanbarth prawf Cymru. Mae ganddi un swyddfa (Tŷ Gorllewin Morganwg) wedi’i lleoli yng nghanol y ddinas, un llys ynadon, a Llys y Goron. Mae un safle cymeradwy yn y PDU ac un carchar sector cyhoeddus (HMP Abertawe). Mae’r PDU yn cael ei gwasanaethu gan heddlu De Cymru ac mae’n cwmpasu dwy ardal awdurdod lleol: Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot

Mae gan Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot boblogaeth gyfunol o 394,553 o bobl. Yn Abertawemae 8.6 y cant o drigolion yn nodi eu bod o gefndir lleiafrifol ethnig, o’i gymharu â 3.4 y cant o drigolion yng Nghastell-nedd Port Talbot. Mae’r PDU yn rheoli llwyth achosion o tua 2,136 o bobl ar brawf ac yn y carchar, sef 16.1 y cant o’r llwyth achosion yn rhanbarth prawf Cymru. Troseddau treisgar yw’r math mwyaf cyffredin o drosedd, gan gyfrif am 30.5 y cant o lwyth achosion PDU Abertawe Castell-nedd Port Talbot. Yr ail drosedd fwyaf cyffredin yw meddu ar gyffuriau a’u cyflenwi (8.8 y cant). Y PDU sydd â’r ganran uchaf o fenywod ar eu llwyth achosion ar draws y rhanbarth, sef 12.3 y cant.

Darparwyd Gwasanaethau Adsefydlu a Gomisiynwyd (CRS) gan Ymddiriedolaeth Nelson ar gyfer gwasanaethau menywod, gan bartneriaeth grŵp St Giles Wise ar gyfer llesiant personol ac eiriolaeth cyllid, budd-daliadau a dyled, gan Ymddiriedolaeth Forward ar gyfer cymorth llety a chan Gonsortiwm y Trydydd Sector (3SC) ar gyfer gwasanaethau i gefnogi pobl niwroamrywiol. Roedd Ymddiriedolaeth Forward yn darparu cymorth i’r rhai ag anghenion cyffuriau ac alcohol ac roedd y PDU wedi comisiynu gwasanaethau ychwanegol i bobl ar brawf gan BrainKind, sy’n cefnogi unigolion ar ôl profi anaf trawmatig i’r ymennydd.

Ar adeg yr arolygiad, roedd polisi Ailosod y Gwasanaeth Prawf ar waith.[1] Roedd saith o’r 56 achos a arolygwyd gennym yn destun Ailosod Prawf, gyda dau yn cymhwyso’r safonau PDU a addaswyd.[2]

Arolygwyd PDU Abertawe Castell-nedd Port Talbot yn flaenorol ym mis Ionawr 2022, pan gafodd ei graddio’n ‘Annigonol’. Nododd yr arolygiad fod pandemig Covid-19 a chau swyddfa’r gwasanaeth prawf, oherwydd darganfod asbestos, wedi arwain at wasanaeth mwy cyfyngedig ers mis Mawrth 2020. Gellir gweld y cynnydd a wnaed yn erbyn argymhellion blaenorol ar ddiwedd yr adroddiad hwn. 

1. Trefniadau a gweithgarwch sefydliadol (Back to top)

P 1.1 ArweinyddiaethGradd
Mae arweinyddiaeth y PDU yn galluogi darparu gwasanaeth o ansawdd uchel, personol ac ymatebol i bawb sydd ar brawf. Da

Cryfderau:

  • Arweiniwyd y PDU gan dîm arweinyddiaeth cryf. Roedd uwch arweinwyr yn cael eu hystyried yn rhagweithiol, yn frwdfrydig, ac yn gefnogol gan staff prawf a chan sefydliadau partner. Roedd y berthynas waith rhwng pennaeth y gwasanaeth a’r dirprwy bennaeth yn gryf, gydag uchelgais gyffredin i wneud yr hyn oedd orau i’r PDU, ei staff, partneriaid, a phobl ar brawf. Roedd uwch reolwyr a rheolwyr canol yn hawdd mynd atynt ac yn ymatebol i anghenion staff ac roedd cefnogaeth gref gan gymheiriaid yn creu diwylliant cadarnhaol. Roedd polisi drws agored yn cael ei hyrwyddo ac yn sicrhau bod y tîm arweinyddiaeth yn weladwy ac yn siarad â staff yn rheolaidd. Roedd pennaeth a dirprwy bennaeth y gwasanaeth yn realistig ac yn wybodus am y pwysau allweddol a’r meysydd i’w gwella ar gyfer y PDU.
  • Roedd gan y tîm arweinyddiaeth ddealltwriaeth glir a chynllun strwythuredig i wella ymarfer diogelu’r cyhoedd. O ganlyniad i ganfyddiadau o weithgarwch archwilio achosion rhanbarthol, Offeryn Archwilio Cymru (WAT), roedd y PDU wedi cynyddu ei ffocws ar wella ymarfer i gadw pobl yn ddiogel ac roedd hyn yn cael ei yrru gan arweinwyr. Roedd hyn wedi cynnwys gweithdai ar ymatebolrwydd i risg a risg o niwed. Roedd arweinwyr wedi sefydlu gweithgor staff, y ‘tasglu cadw pobl yn ddiogel’, i ganolbwyntio ar weithgarwch i gadw partneriaid a phlant yn ddiogel ac wedi gwneud y penderfyniad i ganolbwyntio gweithgarwch sicrwydd ar gadw pobl yn ddiogel. Roedd yr holl staff yn deall mai blaenoriaeth allweddol i’r PDU oedd cadw pobl yn ddiogel.
  • Roedd trefniadau llywodraethu digonol ar waith i fonitro a rheoli salwch, cyfleu negeseuon gweithredol, ac olrhain perfformiad. Roedd cyfarfodydd salwch misol gyda phennaeth y gwasanaeth, uwch swyddogion prawf (SPOs), a’r partner busnes adnoddau dynol (AD). Sicrhaodd hyn fod prosesau presenoldeb ffurfiol yn cael eu rheoli’n gadarn. Cynhaliodd y dirprwy bennaeth gyfarfod perfformiad misol gydag SPOs. Canolbwyntiodd hyn ar dueddiadau perfformiad a chyflawniad, ac roedd yn gyrru perfformiad addawol ar draws dangosyddion perfformiad allweddol. Roedd cyfarfod misol i reolwyr PDU yn gyfle i rannu negeseuon gweithredol allweddol.
  • Roedd perthnasoedd cryf â phartneriaid ar lefel strategol a gweithredol. Roedd pennaeth y PDU wedi meithrin perthnasoedd sefydledig â phartneriaid strategol allweddol a oedd yn cefnogi ymatebion amlasiantaeth cydlynol i ddiwallu anghenion y gymuned leol. Er enghraifft, arweiniodd nifer uchel o farwolaethau oedd yn gysylltiedig â chyffuriau yn yr ardal at greu’r panel amlasiantaeth dwys (IMAP). Trafododd y fforwm diogelu hwn yr unigolion oedd fwyaf mewn perygl difrifol o niwed neu farwolaeth o ganlyniad i gamddefnyddio sylweddau a gweithiodd gyda’i gilydd i leihau’r risg o wenwyno cyffuriau angheuol.
  • Roedd diwylliant y PDU yn gynnes ac yn hyrwyddo agoredrwydd. Roedd gan staff ar bob lefel gyfleoedd rheolaidd ac ystyrlon i rannu barn, codi pryderon, a bwydo syniadau i reolwyr ac uwch arweinwyr am newid a darparu her adeiladol pan nad oedd pethau’n gweithio’n dda. Rhoddwyd pwyslais cryf ar gyfathrebu dwyffordd, gyda ffocws ar wrando, ymateb, a gwreiddio dysgu a rennir ar draws y PDU. Cafodd y diwylliant cadarnhaol hwn ei yrru gan y tîm arweinyddiaeth ac fe’i hadeiladwyd ar y rhagdybiaeth bod yr holl staff yn cael eu parchu’n gyfartal a bod ganddynt gyfraniad gwerthfawr i’w wneud.
  • Roedd arweinwyr yn gwbl ymwybodol o broffil y bobl ar brawf yn y PDU. Cefnogodd hyn arweinwyr i ddarparu ymateb wedi’i deilwra i ddiwallu anghenion pobl ar brawf, gan weithio mewn partneriaeth â rhanddeiliaid mewnol ac allanol. Er enghraifft, roedd timau arbenigol wedi’u creu gan gynnwys y tîm triniaeth gymhleth a oedd yn rheoli pob achos a oedd yn destun Gofyniad Triniaeth Alcohol (ATR), Gofyniad Adsefydlu Cyffuriau (DRR) neu Ofyniad Triniaeth Iechyd Meddwl (MHTR), a’r tîm menywod. Mewn ymateb i asesiad anghenion iechyd lleol o bobl ar brawf, roedd y PDU wedi datblygu prosiect clinig sgrinio feirysau a gludir yn y gwaed ac iechyd rhywiol wedi’i gydleoli â staff y GIG yn swyddfa’r gwasanaeth prawf.
  • Roedd arweinwyr y PDU wedi ymrwymo i gefnogi arloesi i sbarduno effeithlonrwydd ac ymarfer effeithiol, a chefnogi datblygiad a llesiant staff. Roedd y PDU yn treialu teclyn trawsgrifio deallusrwydd artiffisial (AI), a oedd wedi lleihau’r baich o gymryd nodiadau i ymarferwyr. Roedd y PDU wedi creu ‘Academi Darpar Arweinwyr’ ar gyfer ymarferwyr a oedd am symud i faes arweinyddiaeth ac, mewn ymateb i awgrymiadau staff, roedd wedi sicrhau cyllid ar gyfer ystafell weithgareddau staff i gefnogi llesiant staff.
  • Roedd llesiant staff yn flaenoriaeth i’r PDU. Roedd gan y PDU bwyllgor gweithredol dan arweiniad staff a oedd yn gyrru gweithgareddau llesiant lleol. Roedd hyn yn cynnwys trefnu codi arian ar gyfer banc bwyd y PDU, hyrwyddo ymwybyddiaeth o faterion iechyd meddwl, a chyfeirio staff at wasanaethau cymorth llesiant. Mewn ymateb i nifer uchel o farwolaethau menywod ar brawf, trefnodd arweinwyr sesiynau cymorth cyfrinachol myfyriol wyneb yn wyneb i staff a oedd yn rheoli tîm y menywod. Roedd cynghreiriaid iechyd meddwl yn weithgar yn y PDU, ac roedd goruchwyliaeth yn cynnwys trafodaeth am lesiant personol yn rheolaidd. Roedd y PDU wedi ymgorffori’r dull ‘ffactorau dynol’ yn llawn, llinyn canolog o fodel sefydliad dysgu, a fabwysiadwyd gan y rhanbarth. Roedd cyfarfodydd cyswllt bob bore ar draws pob gradd, gan gynnwys timau llys, ac awr warchodedig ddyddiol pan oedd SPOs ar gael ar gyfer ymgynghoriadau achos. Roedd y rhain yn ganolog i gyflenwi gweithredol. Roedd agenda’r rhestr wirio yn cynnwys llwyth gwaith, gweithgarwch tîm, llesiant, a phroblemau posibl a allai ddatblygu yn ystod y dydd. Roedd y cyfarfodydd hyn yn caniatáu i dasgau gael eu dyrannu neu eu hailddyrannu lle bo angen. Roedd hyn wedi creu diwylliant gweithio mewn tîm ac wedi caniatáu cyfathrebu dwyffordd a oedd yn cefnogi datrys problemau gweithredol ac ymatebion amserol i faterion gweithredol hanfodol. Dywedodd y staff eu bod yn gwerthfawrogi’r dull ffactorau dynol a oedd yn eu harwain i deimlo eu bod yn cael eu clywed a’u cefnogi gyda’u llesiant.
  • Roedd gweithgarwch ymgysylltu pobl ar brawf (EPoP) yn cael ei yrru gan arweinydd a hyrwyddwyr EPoP ymroddedig ac angerddol, ac roedd yn gyrru newidiadau yn y ffordd y darperir gwasanaethau. Er enghraifft, mewn ymateb i adborth gan bobl ar brawf nad oeddent yn teimlo’n ddiogel yn nerbynfa’r swyddfa brawf, roedd system intercom a mynediad newydd wedi’i gosod i leihau nifer yr achosion o bobl yn dilyn ei gilydd (‘tailgating’). Cefnogodd hyn ddiogelwch staff a phobl ar brawf. Roedd cynlluniau i sefydlu fforwm menywod fel rhan o gynllun EPoP, a oedd yn gadarnhaol gan mai’r PDU oedd â’r gyfran fwyaf o fenywod ar eu llwyth achosion yn y rhanbarth.

Meysydd i’w gwella:

  • Nid oedd pob aelod o staff yn teimlo bod sylw priodol yn cael ei roi i ddiogelwch staff, yn enwedig y rhai a oedd yn gweithio yn nhimau Castell-nedd Port Talbot. Dim ond 20 allan o 39 o ymatebwyr i’r arolwg staff a nododd fod digon o sylw wedi’i roi i ddiogelwch staff. Adroddodd staff a oedd yn gweithio yn y swyddfa a neilltuwyd yn Dyfodol (darparwr camddefnyddio sylweddau) yng Nghastell-nedd, fod eu lleoliad yn yr adeilad a diffyg system deledu cylch cyfyng yn gwneud iddyn nhw deimlo’n fwy agored i niwed. Roedd yn gadarnhaol bod arweinwyr wedi cyflwyno achos busnes i edrych ar gaffael mwy o ofod swyddfa yn ardal Castell-nedd Port Talbot.
  • Nid oedd digon o gynnydd wedi’i wneud yn erbyn yr holl argymhellion o’r arolygiad blaenorol. Dangoswyd hyn yn ansawdd y gwaith a oedd yn canolbwyntio’n benodol ar gadw pobl yn ddiogel, a oedd yn parhau i fod yn annigonol mewn gwaith achos a goruchwyliaeth reolwyr. 
  • Nid oedd ymdrechion gan arweinwyr prawf i weithio gyda’r heddlu a gwasanaethau diogelu plant i ddatrys rhwystrau i rannu gwybodaeth o ansawdd wedi arwain at welliannau digonol eto. Fodd bynnag, roedd ymrwymiad parhaus i fynd i’r afael â’r cyfyngiadau hyn. Roedd mynediad uniongyrchol at systemau ar gyfer prawf yn cael ei ddatblygu gan ofal cymdeithasol ac yn cael ei adfer gan yr heddlu. 
P1.2 StaffioGradd
Mae arweinyddiaeth y PDU yn galluogi darparu gwasanaeth o ansawdd uchel, personol ac ymatebol i bawb sydd ar brawf.Angen gwella

Cryfderau:

  • Ar adeg cyhoeddi’r arolygiad, roedd y PDU wedi’i staffio’n llawn ar radd SPO (103 y cant), ac roedd ganddi 94 y cant o swyddogion prawf mewn swydd.
  • Roedd arweinwyr PDU yn rheoli llwythi gwaith yn weithredol mewn ymateb i bwysau lleol. Defnyddiodd SPOs daenlen dyrannu achosion lleol i wneud penderfyniadau ynghylch dyrannu achosion. Roedd hyn yn cynnwys ystyried nifer a math yr achosion yn yr arolwg, nododd 24 o 27 o ymatebwyr fod ganddynt y wybodaeth, y sgiliau a’r profiad priodol ar gyfer yr achosion a neilltuwyd iddynt.
  • Roedd prinder swyddogion prawf yn cael ei ddatrys drwy recriwtio swyddogion prawf dan hyfforddiant a mentrau i gael staff i ddychwelyd. Roedd pobl wedi cael eu recriwtio i swyddi gwag swyddogion gwasanaeth prawf a gweinyddwyr achosion. Ar adeg yr arolygiad roedd ymgeiswyr yn mynd trwy’r broses fetio. Adroddodd yr ymarferwyr hynny a oedd yn rhan o’r cynllun peilot trawsgrifio AI fod y gwasanaeth hwn wedi cael effaith sylweddol ar leihau amser cymryd nodiadau.
  • Roedd y PDU wedi dangos ymrwymiad i sicrhau bod y gweithlu’n adlewyrchu amrywiaeth y boblogaeth leol yn ddigonol. Roedd y PDU wedi ymgymryd â gwaith allgymorth i annog ceisiadau gan wahanol rannau o’r gymuned. O ganlyniad, roedd o leiaf 20 y cant o ddechreuwyr newydd a recriwtiwyd rhwng 2023 a 2025 yn nodi eu bod yn Ddu, Asiaidd neu o gefndir ethnig lleiafrifol.
  • Cefnogwyd staff i wneud cynnydd proffesiynol ar draws pob gradd. Roedd y PDU wedi cefnogi datblygiad gyrfa mewnol pedwar swyddog prawf i SPO ac un uwch swyddog gweinyddol i reolwr busnes. Roedd wyth swyddog gwasanaeth prawf wedi symud i hyfforddi i fod yn swyddogion prawf, ac roedd pedwar gweinyddwr achosion wedi symud ymlaen i fod yn swyddog gwasanaeth prawf neu i hyfforddiant swyddog prawf. Cefnogodd hyn y PDU i gadw sgiliau a gwybodaeth leol.
  • Hyrwyddodd arweinwyr PDU ddiwylliant cadarnhaol o ddysgu a datblygiad proffesiynol parhaus. Roedd rheolwyr canol wedi siarad yn gadarnhaol am fynychu’r rhaglen ‘Arwain a Rheoli fel SPO’. Cafodd rheolwyr gyfleoedd i fynychu sesiynau hyfforddi AD ar bolisi a gweithdrefnau rheoli, er mwyn cynyddu hyder wrth gwblhau tasgau AD allweddol fel rheoli perfformiad a rheoli absenoldeb. Roedd cyfleoedd cysgodi i’r holl staff ac roedd rheolwyr llinell yn cynnal trafodaethau gyda staff am ddatblygiad gyrfa.
  • Roedd y PDU wedi creu amser a gweithgareddau pwrpasol i gefnogi dysgu a datblygiad staff. Roedd diwrnodau dysgu gwarchodedig yn darparu lle ar gyfer datblygiad proffesiynol a dysgu mewn ymateb i anghenion lleol, awgrymiadau staff, a chanfyddiadau o brosesau sicrhau ansawdd. Roedd gan y PDU swyddog datblygu ansawdd (QDO) dynodedig, a oedd wedi cyflwyno sesiynau thema misol a gweithdai tîm i ddiwallu anghenion a nodwyd yn lleol a blaenoriaethau rhanbarthol. Roedd sesiynau galw heibio QDO misol hefyd ar gael i staff, gan gynnwys gweinyddwyr achosion. Roedd gan y PDU sianel Microsoft Teams ymarfer effeithiol leol y gallai’r holl staff ei defnyddio.

Meysydd i’w gwella:

  • Nid oedd ymdrechion gan arweinwyr i wella ansawdd y gwaith i gadw pobl yn ddiogel wedi arwain at ddarparu gwasanaeth o ansawdd uchel i bawb ar brawf. Dangoswyd hyn ar draws pob agwedd ar ganfyddiadau ein harolygiad achosion ar gyfer cadw pobl yn ddiogel. Dangosodd hyn fod angen i arweinwyr gael gwell dealltwriaeth o anghenion dysgu ymarferwyr, yn enwedig mewn perthynas â’u hyder a’u gwybodaeth am waith diogelu’r cyhoedd.
  • Roedd pwysau ar SPOs gyda’u hamser, a oedd yn effeithio ar eu gallu i ddarparu goruchwyliaeth reoli effeithiol a oedd yn gwella ac yn cynnal ansawdd y gwaith gyda phobl ar brawf. Roedd SPOs yn rheoli ymarferwyr, yn mynychu cyfarfodydd partneriaeth, ac roedd ganddynt rolau arweiniol. Yn ogystal, arweiniodd y rhestr wirio foreol ddyddiol a’r awr warchodedig ar gyfer SPOs at nifer fawr o drafodaethau achos anffurfiol gydag ymarferwyr. Roedd angen lefel uwch o gefnogaeth a goruchwyliaeth o ddydd i ddydd oherwydd nifer uchel o ymarferwyr dibrofiad. Cydnabu SPOs eu bod yn cael sawl sgwrs y dydd ac, ynghyd â’u llwyth gwaith, roedd hyn yn golygu nad oedd ganddynt amser bob amser i gofnodi trafodaethau achos. Gwelwyd tystiolaeth o hyn yn ein gwaith achos, lle dim ond naw allan o 51 o achosion perthnasol oedd wedi cofnodi goruchwyliaeth reoli effeithiol.
  • Roedd staff yn derbyn goruchwyliaeth. Fodd bynnag, roedd yr amlder yn amrywio, yn dibynnu ar eu rôl. Roedd ychydig o dan hanner yr ymatebwyr i’n harolwg staff yn ystyried bod eu goruchwyliaeth yn ddigonol ac yn aml. Ategwyd goruchwyliaeth gan y rhestr wirio foreol ddyddiol ac awr ddysgu warchodedig ar gyfer SPOs. Fodd bynnag, ni ddylai’r gweithgareddau hyn fod yn lle goruchwyliaeth ffurfiol, sy’n caniatáu trafodaethau gwaith mwy targedig a manwl. Dim ond 20 allan o 39 o ymatebwyr i’n harolwg oedd yn teimlo bod eu goruchwyliaeth wedi gwella ansawdd eu gwaith. Roedd goruchwyliaeth reolaidd sy’n cefnogi ansawdd ymarfer yn arbennig o bwysig o ystyried bod gan y PDU weithlu dibrofiad a byddai’n helpu rheolwyr i ddeall anghenion dysgu eu staff.
  • Ar adeg cyhoeddi’r arolygiad, roedd cyfartaledd y dyddiau a gollwyd oherwydd salwch y flwyddyn ar draws y PDU yn 14.8 diwrnod, a oedd yn uchel. Roedd cyfartaledd y dyddiau gwaith a gollwyd oherwydd salwch i swyddogion prawf yn 17.3 diwrnod. Roedd hyn yn bennaf o ganlyniad i salwch staff hirdymor yn gysylltiedig ag iechyd meddwl a chyflyrau iechyd hirdymor. Roedd hyn wedi arwain at ailddyrannu llwythi achosion, gan roi pwysau ychwanegol ar ymarferwyr. Yn ein harolygiad o waith achosion, roedd 20 y cant o achosion wedi cael tri neu fwy o ymarferwyr prawf ers dechrau eu trwydded neu orchymyn.
  • Ar adeg cyhoeddi’r arolygiad, roedd gan y PDU fylchau staffio ar raddfa swyddog gwasanaeth prawf a gweinyddwr achosion, gyda 87 y cant o swyddogion gwasanaeth prawf ac 86 y cant o weinyddwyr achosion mewn swydd. Roedd hyn yn golygu na allai gweinyddwyr achosion ac ymarferwyr elwa’n llawn o’r model pod, lle mae gweinyddwyr achosion yn cael eu dyrannu i dimau rheoli dedfrydau, gan fod yn rhaid iddynt gwmpasu mwy nag un tîm.
  • Nid oedd diwrnodau dysgu gwarchodedig yn diwallu anghenion yr holl staff. Adroddodd staff nad oedd y pynciau bob amser yn berthnasol i’w rôl na’u hanghenion dysgu, ac nad oedd y gweithgareddau bob amser yn cael eu cyflwyno mewn ffordd a oedd yn cefnogi arddulliau dysgu staff. Pe bai gan arweinwyr well dealltwriaeth o anghenion dysgu’r holl staff, byddai hyn yn eu helpu i dargedu gweithgareddau at feysydd lle’r oedd staff yn brin o hyder neu lle’r oedd bylchau mewn gwybodaeth. Roedd hyn yn arbennig o bwysig gan fod gan y PDU weithlu dibrofiad, gyda hanner gweithlu’r PDU â llai na phum mlynedd o wasanaeth.
P 1.3 Gwasanaethau Gradd
Mae ystod gynhwysfawr o wasanaethau o ansawdd uchel ar waith, gan gefnogi gwasanaeth ymatebol wedi’i deilwra i bawb sydd ar brawf.Angen gwella

Cryfderau:

  • Roedd tystiolaeth o wasanaethau amrywiol a hyblyg i ddiwallu rhai risgiau ac anghenion a nodwyd. Roedd y PDU wedi cyd-gomisiynu’r gwasanaeth anafiadau trawmatig i’r ymennydd drwy BrainKind, elusen sy’n gweithio gydag ymarferwyr i gefnogi unigolion sydd wedi profi anaf trawmatig i’r ymennydd, rhaglen cam-drin domestig Drive Project, sy’n gweithio gydag unigolion sy’n achosi niwed yn eu perthnasoedd i atal ymddygiad camdriniol ac amddiffyn dioddefwyr-goroeswyr, a gwasanaethau lleiafrifoedd ethnig, a ddarperir gan bthechange, a oedd yn cynnig cefnogaeth fentora i bobl a oedd yn uniaethu fel pobl Ddu, Asiaidd neu leiafrifoedd ethnig. I bobl ag anghenion niwroamrywiol, roedd gan y PDU fynediad at Wasanaethau Adsefydlu a Gomisiynwyd (CRS) Niwroamrywiaeth, a ddarparwyd gan Gonsortiwm y Trydydd Sector (3CS), a oedd yn cynnig sesiynau hyfforddi un-i-un.
  • Roedd gan y PDU bartneriaeth barhaus ag Ymddiriedolaeth Nelson, a oedd yn darparu gwasanaeth cyfannol i fenywod yn unig mewn canolfan fenywod leol. Roedd y ganolfan yn darparu cefnogaeth, cyngor ac ymyriadau wedi’u llywio gan drawma i ddiwallu anghenion unigol. Roedd hyn yn cynnwys mynediad at fannau diogel, sesiynau iechyd emosiynol a llesiant, a chlinig iechyd rhywiol. Roedd gan Ymddiriedolaeth Nelson wasanaeth allgymorth i fenywod sy’n byw y tu allan i Abertawe, gan gynnig apwyntiadau i fenywod yn swyddfa Dyfodol (camddefnyddio sylweddau) yng Nghastell-nedd ac yn swyddfa Cymorth i Fenywod Thrive ym Mhort Talbot.
  • Roedd y tîm triniaeth gymhleth wedi datblygu perthnasoedd gwaith cryf gyda’r darparwyr triniaeth DRR, ATR, ac MHTR  wedi’u cydleoli â’r tîm. Roedd hyn wedi cefnogi cychwyn a chwblhau triniaeth yn amserol. Rhwng Ebrill 2022 a Mawrth 2025, dechreuodd dros 80 y cant o ATRs a DRRs driniaeth o fewn tair wythnos i’w rhoi, a dechreuodd 38 y cant o MHTRs driniaeth o fewn chwe wythnos i’w rhoi. Ar adeg gwaith maes yr arolygiad, dywedodd darparwyr triniaeth nad oedd unrhyw restrau aros ar hyn o bryd ar gyfer ATRs na DRRs.
  • Roedd perthnasoedd cryf gyda darparwyr CRS. Roedd nifer o wasanaethau a gomisiynwyd a gwasanaethau lleol eraill wedi’u cydleoli o fewn y PDU. Roedd hyn yn cynnwys seicoleg fforensig leol, cydweithwyr llwybr personoliaeth troseddwyr (OPD), yr heddlu a gwasanaeth Niwroamrywiaeth CRS. Roedd cydleoli’r gwasanaethau hyn yn darparu’r trefniant gorau posibl i ymarferwyr prawf feithrin perthnasoedd gwaith cadarn a oedd yn annog cydweithio, rhannu gwybodaeth effeithiol ac atgyfeiriadau. Ni wnaeth darparwyr CRS adrodd am unrhyw restrau aros ar gyfer eu gwasanaethau.
  • Roedd enghreifftiau o gydweithio a chydweithio effeithiol rhwng y gwasanaeth prawf a darparwyr gwasanaethau eraill. Er enghraifft, arweiniodd perthnasoedd gwaith rhwng yr heddlu, y gwasanaeth prawf, ac asiantaethau eraill at ddarpariaeth rheoli troseddwyr integredig (IOM) effeithiol, gyda chefnogaeth cydleoli. Galluogodd hyn rannu gwybodaeth yn amserol ac yn gyson, gyda Rheoli Troseddwyr Difrifol a Pheryglus Integredig Cymru (WISDOM) yn dangos dull cydweithredol, integredig o leihau’r risg o niwed a achosir gan grwpiau troseddwyr â risg uchel o niwed. Roedd model canolbwyntiwr ar waith gydag ymarferwyr IOM yn rheoli pob achos IOM. 
  • Roedd y tîm Gweithredol, Ailsefydlu, Atgyfeirio a Gwerthuso Canolog rhanbarthol (CORRE) wedi’i ymgorffori yn y PDU. Cefnogodd y tîm CORRE ymarferwyr gyda gweithgarwch cynllunio dedfrydau ar gyfer pobl ar brawf. Adolygodd staff CORRE risg ac anghenion pobl ar brawf gydag ymarferwyr, nodwyd ymyriadau addas, a chwblhawyd atgyfeiriadau. Adroddodd y rhan fwyaf o ymarferwyr am berthynas gadarnhaol â staff CORRE. Cefnogodd gwaith CORRE yr agenda ‘Dechrau’n Iawn’, a oedd yn hyrwyddo darparu gwasanaethau ac ymyriadau’n gyflym ar ddechrau dedfryd person. Yn y 12 mis a ddaeth i ben ym mis Mai 2025, roedd CORRE wedi cwblhau 94 y cant o’r holl gynlluniau dedfrydu. Yn yr un cyfnod hwn, cwblhaodd CORRE 95 o atgyfeiriadau CRS a 31 o atgyfeiriadau i ymyriadau eraill ar gyfer pobl ar brawf, gan gynnwys Ymyriadau Strwythuredig, Cyfiawnder Adferol a gwasanaethau TBI.
  • Roedd arweinwyr wedi defnyddio data amrywiaeth i nodi a mynd i’r afael ag anghymesuredd, gan gefnogi canlyniadau gwell i bobl ar brawf. Er enghraifft, nododd y PDU fod pobl ar brawf rhwng 50 a 59 oed yn llai tebygol o gael eu cyflogi. Mewn ymateb, cynhaliodd y PDU ffair yrfaoedd gyda’r nod o gefnogi’r garfan hon o bobl ar brawf. Arweiniodd hyn at ganlyniadau cadarnhaol, gan gynnwys chwe chynnig swydd, un cyfweliad swydd, a 12 cynnig hyfforddiant.
  • Darparwyd gwasanaethau mewn lleoliadau priodol a hygyrch i’r rhan fwyaf o bobl ar brawf. Roedd y rhan fwyaf o’r gwasanaethau a gomisiynwyd yn lleol wedi’u lleoli o fewn pellter teithio hawdd i swyddfa brawf Abertawe. Roedd Gwaith Di-dâl (UPW) yn cynnig lleoliadau gwaith ar draws ardal ddaearyddol gyfan y PDU. Roedd hefyd yn cynnig gwasanaeth ‘casglu’ i bobl ar brawf nad oeddent yn gallu cael mynediad at drafnidiaeth gyhoeddus. Roedd rhaglenni’n gweithredu lleoliadau rhaglenni traws-PDU. Roedd hyn yn golygu y gallai person ar brawf fynychu rhaglen mewn swyddfa mewn PDU arall yng Nghymru pe baent yn byw’n agosach at y lleoliad hwnnw. Roedd rhai gwasanaethau, er enghraifft llety CRS, yn defnyddio’r swyddfa yn Dyfodol ar gyfer apwyntiadau gyda phobl ar brawf.

Meysydd i’w gwella:

  • Roedd prosesau a gweithdrefnau rhannu gwybodaeth presennol rhwng y gwasanaeth prawf a gwasanaethau cymdeithasol plant a’r heddlu yn effeithio ar ansawdd y gwaith i gadw pobl yn ddiogel. Dim ond manylion sylfaenol a ddarparwyd gan wasanaethau cymdeithasol plant am blant yr oeddent yn eu hadnabod ac roedd gwybodaeth yr heddlu wedi’i golygu yn golygu nad oedd ymarferwyr yn gallu deall a diogelu partneriaid a phlant yn llawn.
  • Effeithiwyd ymhellach ar yr heriau o ran rhannu gwybodaeth gyda’r heddlu gan staff prawf sydd â dealltwriaeth anghyson ynghylch pryd y dylid cwblhau ymholiadau cam-drin domestig, gyda rhai ymarferwyr yn rhy ddibynnol ar ‘ddigwyddiadau adroddadwy’.[3] Arweiniodd yr anghysondeb hwn mewn dealltwriaeth, ynghyd â diffyg chwilfrydedd proffesiynol a goruchwyliaeth reoli aneffeithiol, at ddiffyg ceisiadau rhagweithiol am wybodaeth pan oedd pryderon risg parhaus neu newydd mewn perthynas â phartneriaid a phlant.
  • Nid oedd pob person ar brawf a aseswyd fel rhai â phroblemau yn gysylltiedig â’u troseddu yn cael eu cyfeirio at CRS am gymorth a chefnogaeth ac roedd rhai yn cael eu cyfeirio ond heb gwblhau’r ymyrraeth. Ym mis Mehefin 2025, nid oedd gan o leiaf draean o bobl ag angen llety, cyllid neu lesiant emosiynol a nodwyd atgyfeiriad CRS perthnasol. Rhwng Ebrill 2024 a Mai 2025, cwblhaodd llai na hanner y bobl ar brawf a ddechreuodd ymyrraeth gyda llety CRS, cyllid, budd-daliadau a dyled CRS, llesiant personol CRS a gwasanaethau menywod CRS yr ymyrraeth. Roedd hyn yn golygu nad oedd y bobl hynny ag angen a nodwyd yn cael sylw bob amser.
  • Ar adeg yr arolygiad, roedd gofynion triniaeth iechyd meddwl ar gael ond roedd rhestr aros o 19 o bobl ar brawf. Yr amser hiraf y bu unigolyn yn aros i ddechrau’r gofyniad oedd naw wythnos. Cynyddodd yr aros hir y tebygolrwydd o ymddieithrio.
  • Er bod gwasanaethau ar gael i gefnogi pobl ar brawf ag anhwylder personoliaeth, nid oeddent yn cael eu defnyddio ddigon. Rhwng Ionawr ac Awst 2025, roedd 302 o bobl ar brawf wedi’u nodi fel rhai addas ar gyfer y llwybr OPD, fodd bynnag dim ond 35 y cant o bobl a atgyfeiriwyd. Roedd hyn yn golygu nad oedd ymarferwyr prawf yn derbyn cyngor arbenigol i ddeall ymddygiad, cyflwyniad a phroblemau’r person ar brawf mewn perthynas â’i bersonoliaeth.
  • Roedd gwasanaethau a llwybrau i bobl Ddu, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig ar brawf yn gyfyngedig. Roedd atgyfeiriadau i’r Gwasanaeth Lleiafrifoedd Ethnig yn fach iawn, fodd bynnag dim ond yn ddiweddar yr oedd y gwasanaeth wedi’i ymestyn i’r PDU. Nid oedd y gwasanaeth wedi’i gydleoli yn swyddfa’r gwasanaeth prawf ar hyn o bryd ac nid oedd gan bob ymarferydd wybodaeth amdano, sy’n tynnu sylw at yr angen i gynyddu ymwybyddiaeth i gefnogi cynnydd mewn atgyfeiriadau.

Amrywiaeth a chynhwysiant (Back to top)

Cryfderau:

  • Cynigiodd y PDU fodelau darparu hyblyg a chynhwysol i gefnogi pobl sy’n siarad Cymraeg ar brawf, gan gynnwys pecynnau sefydlu iaith Gymraeg a’r opsiwn i siarad ag ymarferydd prawf sy’n siarad Cymraeg.
  • Roedd gan y PDU ddata perthnasol i ddeall proffiliau eu gweithlu a phobl ar brawf. Mynychodd pennaeth y PDU y tasglu anghymesuredd rhanbarthol lle defnyddiwyd gwybodaeth berthnasol am amrywiaeth i yrru gwelliannau.
  • Roedd gan y PDU gynllun cydraddoldeb a oedd yn cyd-fynd â’r cynllun cydraddoldeb rhanbarthol. Darparodd hyn negeseuon clir a chyson a alluogodd ddealltwriaeth gyffredin gan staff o’r blaenoriaethau allweddol mewn perthynas ag amrywiaeth a chynhwysiant.
  • Cynigiodd y PDU ddarpariaethau brys i bobl ar brawf mewn angen. Roedd pwynt cyswllt sengl EPoP wedi dechrau gweithio gydag elusen a oedd yn darparu cynnyrch ymolchi hanfodol, o’r enw ‘pecynnau urddas’, i’r PDU ar gyfer unigolion a ryddhawyd i lety brys neu a oedd mewn angen. Roedd tîm y menywod wedi casglu cynnyrch ymolchi a dillad y gallai menywod ar brawf mewn angen gael mynediad atynt.
  • Dangosodd ein gwaith achos y gofynnir yn rheolaidd i bobl ar brawf am eu nodweddion gwarchodedig ar ddechrau eu dedfryd. Ystyriwyd anghenion amrywiaeth wrth gyflwyno dedfrydau mewn 80 y cant o’r achosion a arolygwyd.   
  • Gwelsom ymarfer o ansawdd uwch ar draws ein holl safonau yn y gwaith a gwblhawyd gyda menywod ar brawf. Cefnogwyd hyn gan wasanaethau cryf, sefydledig i fenywod a oedd ar gael trwy ganolfan Ymddiriedolaeth Nelson. Roedd darparu cyfleusterau crèche i blant yn cael ei ddatblygu yng nghanolfan y menywod. Roedd y swyddfa brawf hefyd yn cynnig amseroedd adrodd i fenywod yn unig. Roedd ganddyn nhw ganolbwyntwyr benywaidd arbenigol, a oedd â chysylltiadau cryf â gwasanaethau menywod, a oedd yn cefnogi staff i gyflwyno dull penodol i ryw, wedi’i lywio gan drawma.
  • Cafodd plant a oedd yn trosglwyddo i gyfnod prawf eu cefnogi gan swyddogion prawf a oedd wedi’u lleoli yng ngwasanaethau cyfiawnder ieuenctid Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot. Hwylusodd hyn system effeithiol ac amserol lle cafodd plant eu hadnabod a’u trosglwyddo i’r gwasanaeth prawf. Roedd gan y PDU SPO  wedi’i nodi i gefnogi staff ar secondiad.

Meysydd i’w gwella:

  • Nid oedd cyfrannau’r staff gwrywaidd a benywaidd yng ngweithlu’r PDU yn adlewyrchu’r cyfrannau yn y llwyth achosion: Nododd 82 y cant o staff eu bod yn fenywod o’i gymharu â 15 y cant o bobl ar brawf. Roedd hyn yn gyson â’r cyfrannau’n genedlaethol ac yn gysylltiedig i raddau helaeth â recriwtio cenedlaethol. Roedd hyn yn golygu bod y rhan fwyaf o bobl ar brawf yn cael eu goruchwylio gan ymarferwyr benywaidd. Lle roedd angen i berson ar brawf gael ei reoli gan ymarferydd gwrywaidd, roedd llai o swyddogion y gellid eu dyrannu iddynt.  
  • Ar wahân i Wasanaethau Lleiafrifoedd Ethnig, nid oedd unrhyw wasanaethau arbenigol eraill ar gael ar gyfer cymunedau Duon, Asiaidd na lleiafrifoedd ethnig. Ni chafodd y gwasanaeth hwn ei ddefnyddio’n ddigonol.

2. Cyflenwi’r gwasanaeth (Back to top)

P2.1 AsesuGradd
Mae asesu yn wybodus, yn ddadansoddol ac yn bersonol, gan gynnwys y person sydd ar brawf yn weithredol.Annigonol

Mae ein gradd[4] am asesu yn seiliedig ar ganran yr achosion a arolygwyd gennym a farnwyd yn foddhaol yn erbyn tri chwestiwn allweddol ac mae’n cael ei yrru gan y sgôr isaf:

Cwestiwn allweddolCanran ‘Ydy’
A yw asesu yn canolbwyntio digon ar ymgysylltu â’r person sydd ar brawf?79%
A yw asesu yn canolbwyntio digon ar y ffactorau sy’n gysylltiedig â throseddu ac ymatal?71%
A yw asesu yn canolbwyntio digon ar gadw pobl eraill yn ddiogel? 34%
  • Roedd ymarferwyr yn ymgysylltu’n gadarnhaol â phobl ar brawf ar ddechrau eu dedfryd. Mewn ychydig o dan dri chwarter o achosion (41 allan o 56) roedd y person ar brawf wedi cymryd rhan ystyrlon yn ei asesu ac roedd yn amlwg bod ei farn wedi cael ei hystyried.
  • Mewn 80 y cant o achosion a arolygwyd, roedd ymarferwyr wedi nodi a dadansoddi ffactorau allweddol sy’n gysylltiedig â lleihau risg unigolyn o droseddu ymhellach.  
  • Roedd y system ar gyfer rhannu gwybodaeth gyda gofal cymdeithasol plant yn darparu manylion sylfaenol am bryderon diogelu plant. Nid oedd ymarferwyr bob amser yn gofyn am fanylion angenrheidiol pellach mewn achosion perthnasol. O ganlyniad, mewn dwy ran o bump o achosion perthnasol (20 allan o 49) ni wnaeth ymarferwyr ddefnyddio gwybodaeth yn ddigonol wrth asesu risg diogelu plant. Roedd hyn yn golygu nad oedd asesiadau bob amser yn nodi ac yn dadansoddi’r risgiau i bob plentyn.
  • Arweiniodd dibyniaeth ar ‘ddigwyddiadau adroddadwy’ ynghyd â diffyg chwilfrydedd proffesiynol at ymarferwyr yn peidio â cheisio gwybodaeth gan yr heddlu i ddeall y risg y mae pobl ar brawf yn ei pheri tuag at bartneriaid a chyn-bartneriaid. Mewn 20 y cant o achosion ni ofynnwyd am wybodaeth gan yr heddlu. Fe wnaethon ni ganfod, mewn tair o bob pump o achosion perthnasol (30 allan o 51), nad oedd ymarferwyr yn defnyddio gwybodaeth yn ddigonol wrth asesu risg yn ymwneud â cham-drin domestig.
  • Nid oedd asesiadau bob amser yn nodi ac yn dadansoddi’r risgiau i bob dioddefwr gwirioneddol a phosibl.
P 2.2 Cynllunio Gradd
Mae cynllunio yn wybodus, yn ddadansoddol ac yn bersonol, gan gynnwys y person sydd ar brawf yn weithredol.Annigonol

Mae ein gradd[5] am gynllunio yn seiliedig ar ganran yr achosion a arolygwyd gennym a farnwyd yn foddhaol yn erbyn tri chwestiwn allweddol ac mae’n cael ei yrru gan y sgôr isaf:

Cwestiwn allweddolCanran ‘Ydy’
A yw cynllunio yn canolbwyntio digon ar ymgysylltu â’r person sydd ar brawf?68%
A yw cynllunio yn canolbwyntio digon ar leihau aildroseddu a chefnogi ymatal? 68%
A yw cynllunio yn canolbwyntio digon ar gadw pobl eraill yn ddiogel?43%
  • Lle’r oedd cynllunio fwyaf effeithiol, roedd pobl ar brawf yn cael eu cynnwys yn y broses o lunio cynlluniau dedfrydu gyda’r ymarferydd. Bu trafodaethau am y gwaith a fyddai’n cael ei gwblhau yn ystod eu dedfryd a sut y byddai hyn yn cael ei gyflawni. Roedd ymarferwyr yn ystyried amgylchiadau personol yr unigolyn a allai effeithio ar eu hymgysylltiad a’u cydymffurfiaeth. Roedd hyn yn cynnwys trefnu apwyntiadau prawf o amgylch cyfrifoldebau gofal plant a chyflogaeth.
  • Cefnogodd trafodaethau cydweithredol gyda thîm CORRE ymarferwyr i adolygu risg ac anghenion pobl ar brawf a nodi ymyriadau addas i fynd i’r afael â’r ffactorau pwysicaf sy’n gysylltiedig ag ymddygiad troseddol. Mewn 73 y cant o achosion, roedd gweithgarwch cynllunio yn canolbwyntio’n gyson ar y ffactorau pwysicaf wrth leihau risg unigolyn o droseddu ymhellach. Roedd cynlluniau hefyd yn amlinellu’n glir sut y byddai gofynion y ddedfryd i leihau aildroseddu a chefnogi’r unigolyn i roi’r gorau i droseddu yn cael eu cyflawni, a chan bwy. 
  • Mewn mwy na hanner yr achosion perthnasol a arolygwyd (29 allan o 55) nid oedd digon o gynllunio i fynd i’r afael â ffactorau sy’n gysylltiedig â risg unigolyn o niwed a blaenoriaethu’r ffactorau hynny oedd fwyaf hanfodol. Gwelsom enghreifftiau lle nad oedd ymarferwyr wedi ystyried sut y byddai pob dioddefwr yn cael ei ddiogelu, gan gynnwys aelodau o’r teulu, plant, a phartneriaid presennol a phartneriaid yn y dyfodol, ac nid oeddent ychwaith wedi nodi ymyriadau i fynd i’r afael â ffactorau risg o niwed.
  • Yn rhy aml, nid oedd cynlluniau i reoli risg o niwed yn tynnu ar wybodaeth, arbenigedd a chynlluniau asiantaethau eraill, fel yr heddlu a’r gwasanaethau cymdeithasol.
P 2.3. Gweithredu a chyflenwiGradd
Darperir gwasanaethau o ansawdd uchel sydd wedi’u ffocysu’n dda, wedi’u personoli a’u cydgysylltu, gan ymgysylltu â’r person sydd ar brawf.Annigonol

Mae ein gradd[6] am weithredu a chyflenwi yn seiliedig ar ganran yr achosion a arolygwyd gennym a farnwyd yn foddhaol yn erbyn tri chwestiwn allweddol ac mae’n cael ei yrru gan y sgôr isaf:

Cwestiwn allweddolCanran ‘Ydy’
A yw’r ddedfryd neu’r cyfnod ar ôl y carchar yn cael ei weithredu’n effeithiol gyda ffocws ar ymgysylltu â’r person sydd ar brawf? 71%
A yw gweithredu a chyflenwi gwasanaethau yn cefnogi ymatal yn effeithiol? 50%
A yw gweithredu a chyflenwi gwasanaethau yn cefnogi diogelwch pobl eraill yn effeithiol? 34%
  • Roedd ymarferwyr yn canolbwyntio’n gyson ar ddatblygu a chynnal perthynas waith effeithiol â phobl ar brawf. Mewn 87 y cant o achosion, roedd ymarferwyr yn gweithio’n hyblyg gydag unigolion, gan ystyried eu hamgylchiadau personol. Roedd hyn yn cynnwys cynnig apwyntiadau dros y ffôn ac ymweliadau cartref mewn ymateb i gyflogaeth, ymrwymiadau gofal plant neu argyfyngau iechyd meddwl. Roedd ymarferwyr hefyd yn ymatebol i anghenion amrywiaeth, gan gynnwys addasu deunydd ymyrraeth un-i-un i ddiwallu anghenion niwroamrywiol.
  • Mewn 34 allan o 38 o achosion perthnasol, dechreuodd gofynion y ddedfryd yn brydlon neu ar amser priodol ond nid oedd pobl ar brawf wedi cwblhau digon o waith i fynd i’r afael â ffactorau allweddol yn ymwneud â’u hymddygiad troseddol. Mewn dim ond 57 y cant o achosion, darparodd ymarferwyr y gwasanaethau a oedd fwyaf tebygol o leihau aildroseddu a chefnogi ymatal.
  • Fel mater o bryder, dim ond mewn 13 allan o 51 o achosion perthnasol y rhoddodd ymarferwyr ddigon o sylw i amddiffyn dioddefwyr gwirioneddol a phosibl. Nid oedd ymarferwyr bob amser yn mynd i’r afael â’r risg gyfredol i ddioddefwyr nac yn ymateb i wybodaeth newydd oedd yn gysylltiedig â risg, fel unigolion yn dechrau perthynas newydd.
  • Nid oedd ymarferwyr yn gweithio’n effeithiol gyda’r heddlu a’r gwasanaethau cymdeithasol i amddiffyn partneriaid a phlant. Nid oedd ymarferwyr yn gofyn am wybodaeth angenrheidiol bellach gan wasanaethau cymdeithasol plant na’r heddlu fel mater o drefn mewn ymateb i bryderon risg parhaus neu newydd, er enghraifft bod gan bartner newydd blant. Roedd hyn yn golygu nad oedd ymarferwyr yn gallu deall a diogelu partneriaid a phlant yn llawn. Daeth gwybodaeth yr heddlu wedi’i golygu â heriau ychwanegol i ymarferwyr o ran deall pwy oedd mewn perygl a pham.
P2.4 AdolyguGradd
Mae adolygu cynnydd yn wybodus, yn ddadansoddol ac yn bersonol, gan gynnwys y person sydd ar brawf yn weithredol.Annigonol

Mae ein gradd[7] am adolygu yn seiliedig ar ganran yr achosion a arolygwyd gennym a farnwyd yn foddhaol yn erbyn tri chwestiwn allweddol ac mae’n cael ei yrru gan y sgôr isaf:

Cwestiwn allweddolCanran ‘Ydy’
A yw adolygu yn canolbwyntio digon ar gefnogi cydymffurfiaeth ac ymgysylltiad y person sydd ar brawf? 79%
A yw adolygu yn canolbwyntio digon ar gefnogi ymatal? 54%
A yw adolygu yn canolbwyntio digon ar gadw pobl eraill yn ddiogel?41%
  • Roedd adolygu fwyaf effeithiol pan oedd pobl ar brawf yn cymryd rhan ystyrlon yn adolygu eu cynnydd a’u hymgysylltiad. Roedd hyn yn cynnwys trafodaethau cydweithredol am gynnydd yr unigolyn a materion diffyg cydymffurfio, gyda gwahanol ddulliau ymgysylltu yn cael eu defnyddio i hyrwyddo cydymffurfiaeth megis anfon llythyrau apwyntiad hawdd eu darllen a chynnal apwyntiadau yn y gofod swyddfa yn Dyfodol. Yn y rhan fwyaf o achosion perthnasol (36 allan o 43), cwblhaodd ymarferwyr adolygiad priodol fel cofnod ffurfiol o gamau gweithredu i weithredu’r ddedfryd. Roedd hyn yn cynnwys adroddiadau am dorri rheolau ac adolygiadau asesu ffurfiol.
  • Nid oedd ymarferwyr yn ymateb yn rheolaidd i newidiadau arwyddocaol yn amgylchiadau unigolyn, er enghraifft mwy o gamddefnyddio alcohol, ymddygiad troseddol newydd, neu newidiadau yn statws perthynas. Nododd ac ymdriniodd ymarferwyr â newidiadau i ffactorau sy’n gysylltiedig â throseddu pellach unigolyn mewn 27 allan o 44 o achosion perthnasol.
  • Ni wnaeth ymarferwyr roi digon o sylw i adolygu risg o niwed er mwyn cadw pobl yn ddiogel. Nododd ac ymdriniodd adolygiadau â newidiadau mewn ffactorau sy’n gysylltiedig â risg o niwed mewn 14 allan o 43 o achosion perthnasol yn unig. Nid oedd ymarferwyr yn ymateb yn gyson ac yn briodol i wybodaeth yn ymwneud â’r risg a achosir gan y person ar brawf. Er enghraifft, gwybodaeth a dderbynnir mewn digwyddiadau adroddadwy, newidiadau mewn llety, a dechrau neu orffen perthynas agos pan oedd y risg yn debygol o fod wedi cynyddu.
  • Nid oedd ymarferwyr yn cysylltu’n ddigonol ag asiantaethau partner, gan gynnwys gwasanaethau cymdeithasol, gwasanaethau iechyd meddwl, gwasanaethau camddefnyddio sylweddau, a’r heddlu, i gasglu rhagor o wybodaeth er mwyn amddiffyn dioddefwyr posibl a gwirioneddol. 

Cynnydd ar argymhellion blaenorol (Back to top)

Cynnydd ar argymhellion blaenorol
(PDF, 155 KB)

Rhagor o wybodaeth (Back to top)

Mae data llawn o’r arolygiad hwn a rhagor o wybodaeth am y fethodoleg a ddefnyddiwyd i gynnal yr arolygiad hwn ar gael yn yr atodiad data.

Mae rhestr o’r termau a ddefnyddiwyd yn yr adroddiad hwn ar gael ar ein gwefan.

Arweiniwyd yr arolygiad hwn gan Arolygydd EF Hannah Darby, gyda chefnogaeth tîm o arolygwyr a chydweithwyr o bob cwr o’r Arolygiaeth. Hoffem ddiolch i bawb a gymerodd ran mewn unrhyw ffordd yn yr arolygiad hwn. Heb eu cymorth a’u cydweithrediad, ni fyddai’r arolygiad wedi bod yn bosibl.

[1] Mae Ailosod Prawf yn gorchymyn y bydd goruchwyliaeth person ar brawf, sy’n gymwys yn ôl meini prawf penodol, yn cael ei hatal ar ddwy ran o dair o’i ddedfryd. Nod y mesurau hyn yw targedu adnoddau ar ddechrau goruchwylio yn y gymuned.

[2] Mewn achosion lle roedd cyswllt wedi’i atal ar ôl mwy nag wyth wythnos o oruchwyliaeth, fe wnaethom gymhwyso ein safonau craidd a mabwysiadu dull cymesur wrth wneud dyfarniadau arolygu. Defnyddiwyd set addasedig o safonau lle roedd cyswllt wedi’i atal o fewn wyth wythnos o oruchwyliaeth neu lai.

[3] Mae digwyddiad adroddadwy yn ddarn newydd o wybodaeth a gedwir gan yr heddlu mewn perthynas â phobl ar brawf. Gall y wybodaeth hon fod yn ddigwyddiad arwyddocaol neu gall fod yn ddiweddariad i wybodaeth sydd eisoes yn hysbys i’r gwasanaeth prawf. Mae digwyddiadau adroddadwy (RIs) yn broses lled-awtomataidd ar gyfer cyfnewid data llwyth achosion prawf a data digwyddiadau’r heddlu.

[4] Mae’r radd ar gyfer y safon yn cael ei gyrru gan y sgôr ar gyfer y cwestiwn allweddol, sy’n cael ei roi mewn band graddio. Mae data llawn a gwybodaeth bellach am fethodoleg arolygu ar gael yn yr atodiad data.

[5] Mae’r radd ar gyfer y safon yn cael ei gyrru gan y sgôr ar gyfer y cwestiwn allweddol, sy’n cael ei roi mewn band graddio. Mae data llawn a gwybodaeth bellach am fethodoleg arolygu ar gael yn yr atodiad data.

[6] Mae’r radd ar gyfer y safon yn cael ei gyrru gan y sgôr ar gyfer y cwestiwn allweddol, sy’n cael ei roi mewn band graddio. Mae data llawn a gwybodaeth bellach am fethodoleg arolygu ar gael yn yr atodiad data.

[7]  Mae’r radd ar gyfer y safon yn cael ei gyrru gan y sgôr isaf ar bob un o’r cwestiynau allweddol, sy’n cael ei roi mewn band graddio, wedi’i nodi mewn print bras yn y tabl.